Rhyddhad Rhwydweithiau Gwresogi (Cyfraddau Annomestig)

Mae rhwydweithiau gwres yn cyflenwi ynni thermol o ffynhonnell ganolog i ddefnyddwyr, drwy rwydwaith o bibellau. Maent yn amrywio'n sylweddol o ran eu maint a'u defnydd - o system wresogi gyffredin mewn adeilad gyda nifer o feddianwyr, i rwydweithiau annibynnol mawr sy'n darparu gwres neu bŵer i lawer o gwsmeriaid ac adeiladau ar draws ardal fawr. 

Mae Llywodraeth Cymru'n darparu rhyddhad o 100% i adeiladau annomestig os yw'n ymddangos i'r awdurdod lleol, ar gyfer y 12 mis sy'n dechrau ar y diwrnod dan sylw, y bydd yr ynni thermol a gyflenwir gan y rhwydwaith gwres yn cael ei gynhyrchu o ffynhonnell carbon isel.

Mae union amodau a thelerau'r rhyddhad wedi'u gosod gan Lywodraeth Cymru a gellir dod o hyd i ganllawiau manylach yn: Ardrethi Annomestig – Rhyddhad Rhwydweithiau Gwresogi (Busnes Cymru) (Yn agor ffenestr newydd)

Amodau cymhwystra

Mae 'hereditament' yn un uned o eiddo ardrethol Rhoddir bil ardrethi ar gyfer pob hereditament.

Mae hereditament yn gymwys i ar gyfer y rhyddhad os caiff ei ddefnyddio'n gyfan gwbl neu'n bennaf fel rhwydwaith gwresogi sy'n cyflenwi ynni thermol a gynhyrchir o ffynhonnell carbon isel.

Mae Llywodraeth Cymru yn mynnu bod yn rhaid i ni (y cyngor) fod yn fodlon bod yr amodau cymhwystra hyn wedi'u bodloni cyn i ni roi'r rhyddhad. Mae hyn yn golygu bod angen cais am y rhyddhad gan y trethdalwr, a fydd yn cynnwys datganiad i gadarnhau ei fod yn bodloni'r amod carbon isel. Efallai bydd angen tystiolaeth ategol hefyd.

Mae Llywodraeth Cymru yn rhagweld y bydd gweithredwyr rhwydweithiau gwres cymwys yn gallu deall a thystiolaeth ddibynadwy eu bod yn bodloni'r diffiniad hwn.

Mae Llywodraeth Cymru hefyd yn mynnu bod trethdalwyr yn adnewyddu eu datganiad yn flynyddol er mwyn parhau i ganiatáu'r rhyddhad.

A ddefnyddir yn gyfan gwbl neu'n bennaf fel rhwydwaith gwresogi

At ddibenion y rhyddhad, mae rhwydwaith gwresogi yn gyfleuster sy'n cyflenwi ynni thermol o ffynhonnell ganolog i gwsmeriaid, drwy rwydwaith o bibellau, at ddibenion gwresogi gofod, oeri gofod neu ddŵr poeth domestig. Ni fydd rhwydweithiau sy'n darparu gwres yn gyfan gwbl neu'n bennaf at ddiben arall (megis proses ddiwydiannol) yn gymwys.

Mae'n rhaid i'r hereditament yn ei gyfanrwydd ateb y diffiniad hwn. Nid yw rhyddhad rhwydweithiau gwresogi ar gael am ran o hereditament. Mae llawer o rwydweithiau gwresogi yn rhan o'r gwasanaethau i eiddo a ddefnyddir at ddiben ehangach ac nid oes ganddynt asesiad ardrethu ar wahân. Ni fydd eiddo o'r fath yn gymwys i gael y rhyddhad.

Mae rhwydweithiau gwresogi sy'n cael eu rhedeg fel busnesau ar wahân ac sy'n gyfystyr â hereditament annomestig yn eu rhinwedd eu hunain yn gymwys i gael y rhyddhad.

Gwres a gynhyrchir o ffynhonnell carbon isel

Mae ffynhonnell carbon isel yn ffynhonnell y mae o leiaf:

• 50% ohoni yn wres adnewyddadwy
• 50% ohoni yn wres gwastraff
• 75% ohoni yn wres a gydgynhyrchir
• 75% ohoni yn gyfuniad o wres adnewyddadwy, gwastraff neu a gydgynhyrchir

Gwres adnewyddadwy yw ynni thermol a ddaw yn bennaf neu'n gyfan gwbl o:

• fiomas
• biodanwyddau
• bio-nwy
• celloedd tanwydd
• ffotofoltäig 
• dŵr (gan gynnwys tonnau a llanwau)
• y gwynt
• yr haul
• systemau geothermol
• gwres o'r aer, y gwynt neu'r ddaear

Gwres gwastraff - yw ynni thermol na ellir osgoi ei gynhyrchu fel sgil-gynnyrch proses arall, a fyddai'n cael ei wastraffu pe na bai'n cael ei ddefnyddio at ddibenion rhwydwaith gwresogi. Gall hyn gynnwys gwres a gynhyrchir trwy losgi gwastraff. Fodd bynnag, ni fyddai hereditamentau a ddefnyddir yn bennaf at ddiben llosgi gwastraff yn bodloni'r amod bod hereditament yn cael ei ddefnyddio'n gyfan gwbl neu'n bennaf fel rhwydwaith gwresogi.

Gwres a gydgynhyrchir - yw ynni thermol a gynhyrchir ar yr un pryd ac yn yr un broses ag ynni trydan neu fecanyddol. Gallai gael ei gynhyrchu o ffynonellau gwres a phŵer cyfunol, ond byddai'n rhaid i'r hereditament hefyd fod yn cael ei ddefnyddio'n gyfan gwbl neu'n bennaf fel rhwydwaith gwresogi. Er enghraifft, ni fyddai hereditamentau a ddefnyddir yn bennaf i gynhyrchu a gwerthu trydan, gydag ynni thermol yn cael ei gydgynhyrchu fel sgil-gynnyrch, yn bodloni'r amod hwnnw.

Mae'r diffiniad hwn o ffynhonnell carbon isel yn seiliedig ar baramedrau y mae Llywodraeth Cymru ar ddeall eu bod yn cael eu cydnabod yn eang yn y sector rhwydweithiau gwresogi a'u defnyddio at ddibenion eraill (e.e. y Prosiect Buddsoddi mewn Rhwydweithiau Gwresogi). Felly, disgwylir i weithredwyr rhwydweithiau gwresogi cymwys allu deall y diffiniad hwn a darparu tystiolaeth ddibynadwy eu bod yn ateb y diffiniad.

Am ba gyfnod fydd y rhyddhad yn berthnasol?

Mae'r rhyddhad ar waith o 1 Ebrill 2024 a bydd ar gael hyd at a chan gynnwys 31 Mawrth 2035.

Mae hyn yn golygu, pan fydd hereditament yn bodloni'r amodau cymhwystra o ddyddiad ar neu ar ôl 1 Ebrill 2024, ac yn parhau i wneud hynny, bydd gan y trethdalwr hawl i 100% o ryddhad o'r swm ardrethi busnes (ardrethi annomestig) sy'n ddyledus o'r dyddiad hwnnw tan 31 Mawrth 2035.

Caiff rhyddhad rhwydweithiau gwresogi ei gymhwyso cyn unrhyw ryddhad llawn neu rannol arall y gall talwr ardrethi fod yn gymwys i'w gael, ac eithrio rhyddhad gwelliannau.

Cais am ryddhad rhwydweithiau gwresogi

Bydd angen:

1. Cyfeirnod eich cyfrif ardrethi annomestig (cyfraddau busnes)
2. Tystiolaeth bod y gwres a gynhyrchir yn yr hereditament yn bodloni'r diffiniad o 'ffynhonnell carbon isel' ar ffurf y gellir ei llwytho i fyny

Gwneud cais am Ryddhad Rhwydweithiau Gwresogi Gwneud cais am Ryddhad Rhwydweithiau Gwresogi