Ardal gadwraeth - Llanmadog

Cyfeirnod Grid Cenedlaethol: SS 4400093360

A.O. 1:10,000 Rhif y ddalen: SS 49 SW

Rhif yr ardal gadwraeth: CA:010

Nodiadau:

Pentref o oddeutu 40 o aelwydydd sydd tua hanner milltir i ganol y tir o Dywod Whiteford ar ben gogledd-orllewinol eithaf Penrhyn Gŵyr.

Mae gan y pentref gymeriad llinol ac mae wedi datblygu ar hyd y ffordd hynafol a oedd ar un adeg yn cysylltu Cwm Iorwg ym mhen Twyni Whiteford â'r anheddiad mawr, ar y pryd, yn Llangynydd, dwy filltir i'r de ar draws Bryn Llanmadog. Mae'r ffordd yn goroesi fel llwybr sy'n gadael Llanmadog ym Maes Rhiwlas. Mae eglwys Madog Sant o'r 13eg ganrif ar ddiwedd y pentref ar ei ben gorllewinol ac mae ei rheithordy, gyda'i do â'i bondoeau anghyffredin o lydan yn tueddu i ddominyddu'r pen hwn o'r pentref. Mae'r llinell adeiladu'n symud ymlaen ac yn cilio ar hyd y ffordd, yn enwedig ar yr ochr ddeheuol sy'n codi, gan greu ardaloedd amgaeedig a phwyntiau rhyddhau diddorol. Mae rhes o fythynnod sy'n sefyll ychydig yn ôl tua hanner ffordd ar hyd yr heol ac yn edrych dros lôn pentref agored fach yn creu'r prif ganolbwynt.

Mae'r pentref yn dod i ben ar ben de-ddwyreiniol Maes Rhiwlas a pherthi ar hyd-ddi sy'n agor i ystlys gogleddol Bryn Llanmadog.

Mae'r adeiladau'n adlewyrchu pensaernïaeth gyffredin ddomestig waliau wedi'u rendro gyda thoeon llechi, er mae rhai o'r adeiladau hŷn yn dangos eu hadeiladwaith carreg gwreiddiol.

Mae Llanmadog yn anheddiad ddymunol o ran gwybodaeth oherwydd ei chysylltiadau â'r gorffennol pell ac mae'n deilwng iawn o gael ei chadw.

(Cliciwch ar y ddelwedd i weld fersiwn mwy.)