Ardal gadwraeth - Llangynydd

Cyfeirnod Grid Cenedlaethol: SS 4270091600

A.O. 1:10,000 Rhif y ddalen: SS 49 SW

Rhif yr ardal gadwraeth: CA:011

Nodiadau:

Mae'r pentref hwn o tua 70 o aelwydydd ar ymyl Rhos Tankeylake, lle mae'n disgyn i'r gorllewin rhwng Mynydd Rhosili a Bryn Llangynydd. Mae tua milltir i mewn i'r tir o'r arfordir sy'n edrych dros Fynydd Llangynydd a'r twyni o amgylch Burry Holmes.

Mae ffurf a chymeriad y pentref o ganlyniad i'w leoliad agored sy'n wynebu'r gorllewin. Mae'r adeiladau hynaf wedi'u lleoli i fanteisio ar ba bynnag gysgod naturiol oedd yn bodoli, a datblygwyd y patrwm anffurfiol o geuffyrdd, waliau cerrig a gwrychoedd trwchus i ddarparu cysgod i gerddwyr yn y pentref.

Mae'r pentref wedi'i ddatblygu o gwmpas dau anheddiad gwahanol, er bod y rhain wedi'u cysylltu o ganlyniad i ddatblygiadau tai diweddar.

Yr hen Priors Town, a ddatblygwyd o amgylch Priordy Cennydd Sant o'r 6ed ganrif. Yr unig beth sydd ar ôl heddiw o'r sylfaen hynafol hon yw eglwys o'r 12fed ganrif. Mae'r eglwys a'i hadeiladau cysylltiedig ar ochr isaf maes trionglog. Mae hen dafarn ar ochr uchaf y maes, ac mae adeiladau domestig yn ei amgylchynu mewn mannau eraill, Mae ffynnon ar y maes, sy'n tarddu o waelod croes hynafol.

Mae'r eglwys wedi'i gwneud o garreg naturiol ac mae gweddill yr adeiladau wedi'u rendro a'u waliau wedi'u distempro â lliw gyda thoeon llechi.

Datblygodd West Town, sy'n fwy diweddar, fel grŵp anffurfiol o ffermydd a thai o amgylch ochr ddeheuol Bryn Llanmadog ar gyffordd tair lôn sy'n rhoi mynediad i'r gwastatir arfordirol cul. Mae'r ardal yn ddomestig o ran maint a chymeriad, ac mae datblygiadau diweddar wedi parchu grwpio anffurfiol llac yr adeiladau presennol.

Mae'r pentref yn darlunio llawer o nodweddion brodorol deniadol adeiladau penrhyn Gŵyr ac mae'n deilwng iawn o gael ei gadw.

(Cliciwch ar y ddelwedd i weld fersiwn mwy.)