Maethu teulu a ffrindiau (kinship care)

Beth yw maethu teulu a ffrindiau?

Pan fo plentyn yn derbyn gofal gan yr awdurdod lleol, naill ai o'i wirfodd, gyda chytundeb y rhiant/rhieni neu o ganlyniad i orchymyn llys, mae gan yr awdurdod lleol ddyletswydd i roi'r plentyn yng ngofal rhywun sy'n aelod o'r teulu neu sy'n ffrind y mae ganddo/i berthynas eisoes â'r plentyn.

Un o'r ffyrdd y gall aelod o'r teulu neu ffrind wneud hyn yw trwy fod yn Ofalwr Maethu Teulu a Ffrindiau.  Teidiau, neiniau, modrybedd ac ewythredd yw'r rhan fwyaf o Ofalwyr Teulu a Ffrindiau, ond gallent hefyd fod yn frodyr ac yn chwiorydd hŷn ac yn ffrindiau'r teulu. 

Mae'n rhaid i Ofalwyr Teulu a Ffrindiau fod yn ofalwyr maethu cymeradwy, ond i ddechrau cânt eu cymeradwyo i ofalu am blentyn neu blant penodol. 

Mewn argyfwng, gall aelodau'r teulu ofalu am blentyn am amser cyfyngedig o dan Reoliad 38 y Rheoliadau Maethu, ar yr amod bod yr awdurdod lleol yn fodlon bod y trefniad hwn yn ddiogel i'r plentyn.  Defnyddir asesiad gwahanol ar gyfer hyn sy'n ystyried a yw'r trefniadau'n addas ac yn ddiogel yn yr amgylchiadau uniongyrchol.

Bod yn ofalwr teulu a ffrindiau

I gael eich cymeradwyo fel Gofalwr Teulu a Ffrindiau, bydd angen i chi fynd trwy broses asesu. Fel arfer mae'r broses hon yn para tua 16 wythnos a bydd yn cynnwys cwblhau ffurflenni, nifer o ymweliadau â'ch cartref a gwiriadau â phobl a sefydliadau eraill.

Mae'n hanfodol bod gennym amser i ddod i'ch adnabod ac ystyried yn llawn a fyddech chi'n gallu diwallu holl anghenion y plentyn. Mae hefyd yn rhoi amser i ni edrych gyda chi ar ba gefnogaeth arall sydd ar gael a'r hyn a allai eich helpu yn eich rôl newydd. Er bod y broses hon yn anodd neu'n achosi straen i rai pobl, mae'r rhan fwyaf yn cydnabod ei gwerth tymor hir.

Cwestiynau cyffredin

Beth bydd angen i chi ei ofyn i mi?

Bydd angen i ni ofyn i chi am eich cefndir a'ch plentyndod, eich perthnasau/priodasau blaenorol a phresennol, eich rhwydweithiau cefnogi, eich profiad fel rhiant a'ch perthynas â theulu'r plentyn.  Bydd angen hefyd i chi ddarparu manylion eich incwm.

Beth byddwch am ei weld pan fyddwch yn ymweld â'm cartref?

Bydd angen i ni edrych ar y llety rydych yn bwriadu ei ddarparu ar gyfer y plentyn/plant er mwyn sicrhau ei fod yn addas.  Byddwn yn cynnal gwiriad iechyd a diogelwch o'ch cartref a fydd yn cynnwys asesiad o unrhyw anifeiliaid anwes.

Pwy arall y bydd angen i chi gysylltu â nhw?

Bydd angen i ni gysylltu â'ch plant, eich partner presennol ac unrhyw gyn-bartneriaid pwysig, dau ffrind personol ac efallai rhai aelodau eraill o'ch teulu.  Hefyd bydd angen i ni gysylltu â'ch cyflogwr.  Os oes plant yn byw gyda chi, bydd angen i ni gysylltu â'u hysgol, eu hymwelydd iechyd a/neu unrhyw weithiwr proffesiynol sy'n ymwneud â nhw.

Pa wiriadau eraill y bydd angen i chi eu cynnal?

Bydd rhaid i bawb yn eich aelwyd sy'n 16 neu'n hŷn gwblhau gwiriad Datgeliad Manwl y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd (Yn agor ffenestr newydd) (yr hen enw am hwn oedd gwiriad SCT).

Bydd gofyn i chi gwblhau archwiliad meddygol maethu gyda'ch meddyg teulu.

Fyddwn i'n derbyn unrhyw gymorth ariannol?

Mae Gofalwr Teulu a Ffrindiau'n derbyn lwfans wythnosol i dalu am dreuliau pob dydd a rheolaidd sy'n gysylltiedig â gofalu am blentyn maeth e.e. bwyd, dillad, cludiant, gweithgareddau hamdden ac arian poced. Mae'r union swm yn dibynnu ar oedran y plentyn. Hefyd rhoddir taliadau ychwanegol hefyd ar gyfer achlysuron megis penblwyddi a'r Nadolig. Caiff y lwfans ei dalu i'ch cyfrif banc bob pythefnos, wythnos ymlaen llaw ac wythnos mewn ôl-ddyled.

Byddwn yn trafod trefniadau unigol ar gyfer cymorth ariannol yn fanylach â chi yn ystod y broses asesu.

Pa gefnogaeth y bydd yr awdurdod lleol yn rhoi i chi?

Yn ystod y cyfnod asesu cynigir cwrs Hyfforddiant Cychwynnol Teulu a Ffrindiau undydd i chi. Prif ddiben y cwrs hwn yw esbonio mwy am eich rôl fel gofalwr maeth, gan gynnwys gwybodaeth gyfreithiol, gweithio gyda'r awdurdod lleol a sut byddwch yn cefnogi'r plentyn/plant y byddwch yn gofalu amdanynt.

Unwaith i chi gael eich cymeradwyo, bydd disgwyl i chi fynd i gyrsiau hyfforddi eraill, y mae rhai ohonynt ar gyfer holl ofalwyr maeth yr awdurdod lleol a rhai'n benodol ar gyfer Gofalwyr Teulu a Ffrindiau.

Byddwch hefyd yn cael y cyfle i fynd i grwpiau cefnogi a chwrdd â gofalwyr eraill sydd mewn sefyllfaoedd tebyg.

Mae grŵp ieuenctid hefyd i blant 7+ oed sy'n byw gyda gofalwyr sy'n deulu neu'n ffrindiau. Cynhelir hwn ar un diwrnod yn ystod yr holl wyliau ysgol.

Byddwch yn cael eich cefnogi gan weithiwr cymdeithasol maethu a fydd yn ymweld â chi'n rheolaidd.  Bydd hyn yn ogystal â gweithiwr cymdeithasol y plentyn/plant, a all drafod anghenion cefnogaeth y plentyn â chi a phenderfynu pa gefnogaeth y bydd ei hangen arnoch.

Os oes gennych unrhyw ymholiadau neu bryderon, ffoniwch y Gweithwir Cymdeithasol Teulu a Ffrindiau ar Ddyletswydd. Gallech hefyd gysylltu â gweithiwr cymdeithasol y plentyn/plant.