Nodyn cyfarwyddyd: SDCau a Bioamrywiaeth

Mae Atodlen 3(2) o Ddeddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010 yn diffinio draenio cynaliadwy fel: "rheoli dŵr glaw gyda'r nod o: leihau difrod gan lifogydd; gwella ansawdd dŵr; gwarchod a gwella'r amgylchedd; amddiffyn iechyd a diogelwch; a sicrhau sefydlogrwydd a gwydnwch systemau draenio".

Mae'r Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol i bob datblygiad newydd o un neu fwy o anheddau, neu lle mae'r arwynebedd adeiladu caled yn 100m2 neu fwy, sicrhau fod dŵr wyneb ar y safle yn cael ei reoli gan SDCau. Mae'r Awdurdod Lleol, yn ei rôl fel Corff Cymeradwyo SDCau (CCS) yn rheoli'r broses o gymeradwyo a mabwysiadu SDCau.

Mae Safonau Draenio Cynaliadwy Cymru yn cydnabod y cyfleoedd a gyflwynir gan SDCau i gynnal a gwella bioamrywiaeth a gwytnwch ecosystemau. Mae Safon S5 - Bioamrywiaeth: "yn mynd i'r afael â dyluniad SDCau i sicrhau, lle bo'n bosibl, eu bod yn creu coridorau gwyrdd a glas sy'n gyfoethog yn ecolegol mewn datblygiadau ac yn cyfoethogi gwerth bioamrywiaeth trwy gysylltu rhwydweithiau o gynefinoedd ac ecosystemau â'i gilydd. Dylid ystyried bioamrywiaeth yn ystod cam dylunio cynnar datblygiad er mwyn sicrhau bod y buddion posibl yn cael eu huchafu

Sut y gall SDCau ychwanegu Gwerth Bioamrywiaeth?

Os cânt eu gweithredu'n dda, gall SDCau:

• Wella cynefinoedd a rhywogaethau presennol yn yr ardal leol;
• Darparu seilwaith gwyrdd aml-swyddogaeth;
• Helpu i gyflenwi amcanion bioamrywiaeth lleol;
• Cysylltu cynefinoedd, a thrwy hynny gefnogi cydnerthedd ecosystemau ehangach a'r gallu i addasu i newid yn yr hinsawdd; a
• Chreu ecosystemau lleol newydd, amrywiol, hunangynhaliol.

Dylai SDCau ystyried y rhywogaethau a allai fod yn bresennol eisoes ar safle neu'n agos ato. Er enghraifft, dylid ystyried anghenion dyfrgwn, llygod y dŵr, ymlusgiaid ac amffibiaid. Dylid cadw neu greu coetir glannau/gwrychoedd/glaswelltir i ddarparu lloches i fywyd gwyllt. Dylid ymgorffori rhywogaethau brodorol sy'n blodeuo i annog peillwyr, a bydd hyn yn ei dro yn darparu ffynhonnell fwyd i adar, ystlumod a mamaliaid bach eraill.

Mae'r dogfennau canlynol yn cynnwys arfer gorau a chanllawiau ynghylch SDCau a bioamrywiaeth:

• Llawlyfr SDCau Cymdeithas Ymchwil a Gwybodaeth y Diwydiant Adeiladu (CIRIA) 2015: o Pennod 6 Dylunio ar gyfer Bioamrywiaeth: https://ciria.sharefile.com/share/view/5aac0809db2c431d o Pennod 29: Tirwedd: https://ciria.sharefile.com/share/view/69401ce0743c4059
• Systemau Draenio Cynaliadwy Y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar (RSBP) ac Ymddiriedolaeth Gwlyptiroedd y Byd (WWT)- Gwneud y mwyaf o'r potensial i bobl a bywyd gwyllt, Canllaw i awdurdodau lleol a datblygwyr: http://ww2.rspb.org.uk/Images/SDCau_report_final_tcm9-338064.pdf
• Pecyn Cymorth Creu Pyllau yr Ymddiriedolaeth Cynefinoedd Dŵr Croyw: https://freshwaterhabitats.org.uk/projects/million-ponds/pond-creation-toolkit/
• Asiantaeth Diogelu'r Amgylchedd yr Alban (SEPA): Canllawiau ar arfer da wrth reoli a chreu cyrff dŵr bach yn yr Alban: https://www.sepa.org.uk/media/151336/ponds_pools_lochans.pdf

Rhywogaethau Brodorol a allai fod yn addas ar gyfer cynlluniau SDCau

Llwyni:

• Cwyrwialen (Cornus sanguinea)
• Corswigen (Viburnum opulus)
• Helygen (Salix spp.)
• Banhadlen (Cytisus scoparius)
• Breuwydden (Frangula alnus)

Planhigion dringo:

• Eiddew (Hedera helix)
• Gwyddfid (Lonicera periclymenum)
• Rhosyn y cŵn (Rosa canina)

Planhigion lluosflwydd:

• Bydon chwerw (Eupatorium cannabinum)
• Hesgen bendrom (Carex pendula)
• Brwynen flodeuog (Butomus umbellatus)
• Lloer-redynen (Osmunda regalis)
• Milddail (Achillea millefolium)
• Corn glas (Ajuga reptans)
• Clafrllys (Centaurea nigra)
• Briallen Fair sawrus (Primula veris)
• Meddyges las (Prunella vulgaris)
• Teim (Thymus polytrichus)
• Llygad llo mawr (Leucanthemum vulgare)
• Meillionen hopysaidd gyffredin (Lotus corniculatus)
• Clafrllys gwreidd-dan (Succisa pratensis)
• Carpiog y gors (Silene flos-cuculi)
• Blodyn y gog (Cardamine pratensis)

Planhigion dyfrol/ymylol:

• Gellesgen felen (Iris pseudacorus)
• Gwyarllys (Lythrum salicaria)
• Briwlys y gors (Stachys palustris)
• Llysiau'r sipsiwn (Lycopus europaeus)
• Crelys y dŵr (Veronica beccabunga)
• Gold y gors (Caltha palustris)
• Chwys Arthur (Filipendula ulmaria)
• Mintys y dŵr (Mentha aquatica)
• Blodyn glas y dŵr (Myosotis scorpioides)
• Ffrogbit (Hydrocharis morsus ranae)
• Chwys Mair (Ranunculus aquatilis)

Rhywogaethau Goresgynnol

Ni ddylid byth blannu rhywogaethau estron goresgynnol (INNS) mewn SDCau (neu gynlluniau tirlunio eraill), gan eu bod yn niweidiol iawn i fioamrywiaeth ac mae'n anghyfreithlon i dyfu neu achosi iddynt ymledu yn y gwyllt mewn unrhyw ffordd. Mae'r canlynol yn rhai enghreifftiau o INNS dyfrol a daearol:

• Ceirchen Goch (Crocosmia x crocosmiiflora)
• Garlleg tair congl (Allium triquetrum)
• Cenhinen blodau-prin (Allium paradoxum)
• Rhosyn Japan (Rosa rugosa)
• Ffromlys chwarennog (Impatiens glandulifera)
• Clymog Japan (Reynoutria japonica)
• Rhododendron (Rhododendron ponticum and Rhododendron ponticum x Rhododendron maximum)
• Rhododendron melyn (Rhododendron luteum)
• Dail-ceiniog arnofiol (Hydrocotyle ranunculoides)
• Pluen parrot (Myriophyllum aquaticum)
• Corchwyn Seland Newydd a elwir hefyd yn Friweg y Gors Awstralia (Crassula helmsii)
• Briallen y dŵr (Ludwigia grandiflora a Ludwigia uruguayensis)
• Briallen y dŵr arnofiol (Ludwigia peploides)
• Rhedynen y dŵr (Azolla filiculoides)
• Alaw cwrlog (Lagarosiphon major)
• Alaw (Elodea spp.)
• Riwbob mawr (Gunnera tinctoria)
• Hiasinth y dŵr (Eichhornia crassipes)
• Ceiniog y Gors Nofiol (Cabomba caroliniana)
• Letysen y dŵr (Pistia stratiotes)
• Pen saeth llydanddail (Sagittaria latifolia)
• Salfinia mawr (Salvinia molesta)