Rol llywodraethwr ysgol

Mae yna tua 22,200 o lywodraethwyr ysgolion yng Nghymru. Maen nhw'n rhoi o'u hamser, sgiliau ac arbenigedd yn wirfoddol, i helpu eu hysgolion i ddarparu'r addysg gorau posibl i blant.

Mae cyrff llywodraethu yn atebol am gyfeiriad strategol eu hysgolion ac am ansawdd yr addysg a ddarperir.

Fe fyddwch yn darganfod bod sawl math o bobl yn dod yn llywodraethwyr ysgolion. Fel chi, bydd ganddynt reswm penodol dros wasanaethu ar y corff llywodraethu.

Oherwydd y rhesymau gwahanol hyn, mae gan bob corff llywodraeth grwp craidd o lywodraethwyr yn cynnwys:

Rhiant lywodraethwyr
Athrawon lywodraethwyr
Staff lywodraethwyr
Llywodraethwyr ALI
Y pennaeth (yn gweithredu fel llywodraethwr o'i ddewis/dewis).

Bydd cyrff llywodraethu hefyd yn cynnwys rhai o'r llywodraethwyr canlynol, yn dibynnu ar y math o ysgol:

Llywodraethwyr cymunedol
Llywodraethwyr cymunedol ychwanegol
Llywodraethwyr cynrychioliadol
Llywodraethwyr sefydledig
Llywodraethwyr partneriaeth
Llywodraethwyr nawdd
Disgybl lywodraethwyr cyswllt (ysgolion uwchradd).

Pam dod yn Llywodraethwr?

I wneud cyfraniad pwysig i addysg trwy gefnogi cymuned yr ysgol, ei staff a'i disgyblion a chynorthwyo i godi safnoau addysg.
I gael cyfleoedd boddhaol a heriol.
I helpu i ddatblygu eich sgiliau cyfredol a dysgu rhai newydd hefyd.
I gyfarfod a gweithio gyda phobl newydd.
I gael ymwybyddiaeth o'r system addysg.

Mae Llywodraethwyr yn wirfoddolwr sydd:

a diddordeb mewn addysg;
yn cynrychioli'r rhai sydd a diddordeb allweddol yn yr ysgol;
yn rhan o dim sy'n derbyn cyfrifoldeb am bopeth a wna ysgol;
ag amser i ymrwymo i gyfarfodydd ac achlysuron eraill;
yn fodlon dysgu;
yn gallu gweithredu fel ffrind beirniadol sy'n cefnogi'r ysgol ond sydd hefyd yn herio ac yn gofyn cwestiynau am sut y mae'r ysgol yn gweithio a'r safonau y mae'n eu cyflawni;
yn gweithredu fel cysylltiad rhwng rhieni, y gymuned leol, yr Awdurdod Lleol a'r ysgol.

Tair rol allweddol y corff llywodraethu

Darparu golwg strategol
Gweithredu fel ffrind beimiadol
Sicrhau atebolrwydd.

Cyfrifoldebau craidd y corff llywodraethu

Hyrwyddo safonau uchel o gyflawniad addysgol ac ymddygiad
Gosod targedau ar gyfer cyflawniadau disgyblion
Sicrhau bod gan pob dysgwr fynediad at gwricwlwm eang a chytbwys
Penderfynu ar nodau, polisiau a blaenoriaethau'r ysgol
Penderfynu ar gyllideb yr ysgol a'i monitro
Staffio - e.e. penodi staff, rheolaeth perfformaid
Rhoi gwybodaeth i rieni am yr ysgol
Cynhyrchu cynllun gweithredu a monitro cynnydd yn dilyn arolwg gan Estyn
Lles a diogelwch y dysgwyr.

Sut y mae llywodraethwr yn cyflawni ei ddyletswydd au?

Mae enghreifftiau yn cynnwys:

Mynychu cyfarfodydd, pwyllgorau ac efallai cymryd rhan mewn gweithgorau bychain o dro i dro
Ymweld a'r ysgol
Bod yn gysylltiedig gyda maes o waith yr ysgol
Cymryd rhan ym mhenderfyniadau'r corff llywodraethu
Cadw cyfrinachedd pan fydd angen
Derbyn hyfforddiant a datblygiad
Bod yn ymwybodol o'r mentrau a'r datblygiadau diweddaraf mewn addysg.

Cymorth a hyfforddiant

Er mwyn i lywodraethwyr gyflawni eu cyfrifoldebau'n effeithiol ac i safon uchel mae angen iddyn nhw dderbyn hyfforddiant priodol.

Mae ymrwymiad i ddatblygiad llywodraethwyr yn agwedd bwysig o fod yn gorff llywodraethu effeithiol ond dydy hyfforddiant ddim yn gorffen yn y cyfnod anwytho. Mae yna nifer o gyrsiau hyfforddi ychwanegol ar gael wedi'u darparu gan yr Awdurdod Lleol, i gynorthwyo pob llywodraethwyr i gael yr wybodaeth a'r sgiliau angenrheidiol i lywodraethu eu hysgolion yn effeithiol.

Mae modd cael gwybodaeth, cymorth a chyngor ychwanegol gan y canlynol:

Swyddogion Cefnogi Llywodraethwyr Awdurdod Lleol / Awdurdod Esgobaeth
Cylchlythyrau
Dogfennau briffio
Digwyddiadau a rhaglenni hyfforddi llywodraethwyr ALI
Gwybodaeth anwytho.

Mae cefnogaeth ar gael gan yr ysgolion hefyd i lywodraethwyr newydd, gan y pennaeth, llywodraethwyr profiadol a'r clerc.

Mae enghreifftaiu'n cynnwys:

Hyfforddiant anwytho'r ysgol
Gwybodaeth a ddarperir gan yr ysgol ee. llawlyfr, cofnodion blaenorol, cynllun gwelliant yr ysgol, cylchlythyrau
Dyrannu llywodraethwr fel mentor o'r corff llywodraethu
Cyfarfod gyda'r pennaeth a'r cadeirydd
Gwybodaeth am y corff llywodraethu - rhestr pwyllorau, calendr cyfarfodydd y corff llywodraethu a'r pwyllgorau, cylch gwaith blwyddyn
Hyfforddi a datblygu llywodraethwyr - eitem rheolaidd ar agenda'r corff llywodraethu, archwiliad o'r hyfforddiant y mae'r corff llywodraethu wedi ei dderbyn.