Hanes Marchnad Abertawe

Roedd blaenau siopau wedi'u haddurno, wedi'u hadeiladu â gofal a safon, yn dominyddu canolfan siopa'r dref, gyda siopau adrannol a theatrau ysblennydd. Ben Evans oedd y siop adrannol fwyaf yn yr ardal a chafodd y llysenw 'Harrods Cymru'. Roedd ysbryd jiwbilî 1887 ac 1897 wedi pwysleisio'r ffaith fod Abertawe bellach yn dref o safon.

Moderneiddio oedd yr allwedd i ehangu. Ychwanegwyd system ddraenio da a golau gan y penseiri J. Buckley Wilson a Glendenning Moxham, a enillodd gystadleuaeth bwysig ym 1888 trwy guro 20 o gwmnïau penseiri eraill i ddylunio'r ail farchnad grand. 

Ar 22 Mehefin 1897 (yr un diwrnod â Jiwbilî Ddeimwnt y Frenhines Victoria) agorwyd adeilad newydd o friciau coch Rhiwabon i'r cyhoedd gan y maer, y Cynghorydd Howell Watkins. Fe'i hadeiladwyd ar yr un safle dwy erw â'r farchnad gynt, ond fe adeiladwyd ffasâd crand o amgylch mynedfa Stryd Rhydychen gyda dau dŵr 60 troedfedd o uchder yn eich croesawu i'r profiad siopa newydd. Y tro hwn roedd y to yn gorchuddio'r farchnad gyfan, ac ar y pryd hwn oedd yr adeiledd mwyaf wedi ei wneud o wydr a gwaith haearn yn y DU. 

Ym mis Rhagfyr 1897 rhoddwyd trydan yn y farchnad ac erbyn 1900 roedd gorsaf bŵer y gorfforaeth ar y Strand yn goleuo'r holl adeilad. Roedd hanes yn cael ei greu.

Roedd ail Farchnad Stryd Rhydychen yn adeilad trawiadol a phwysig yn hanes pensaernïol Abertawe ac roedd yn gartref i 597 o stondinau erbyn diwedd yr 1920au. Fel arfer roedd nifer o stondinau yn gwerthu nwyddau ffres o benrhyn Gŵyr a oedd yn gwneud y farchnad yn atyniadol iawn i ymwelwyr a thwristiaid. Roedd yn gyfnod ffyniannus.

Darllenwch am ailadeiladu'r farchnad ar ôl yr Ail Ryfel Byd