Hanes Marchnad Abertawe

Mae gan farchnad Abertawe orffennol lliwgar a bywiog sy'n estyn dros ganrifoedd, gan gyflenwi'r nwyddau angenrheidiol i bobl Abertawe er mwyn byw, a chynnal busnesau ffermwyr a masnachwyr. Gyda chaeau ffrwythlon a thir pori o amgylch ardal Abertawe, byddai'r werin yn cerdded milltiroedd i'r dre er mwyn gwerthu eu nwyddau darfodus ac anifeiliaid.

Ysgrifennodd John Leland a ymwelodd yn yr 1530au, "Swansey is a market town and chief place of Gowerland". Mae'r farchnad dan do gynharaf yn dyddio yn ôl i 1652, a oedd wedi ei lleoli o dan gysgod y Castell ond adeiladwyd yr adeilad marchnad at y diben ym 1774 ac fe'i gelwid yn Tŷ'r Farchnad.

Image depicting Market stalls near Swansea CastleRoedd Tŷ'r Farchnad ger y Castell ar Stryd y Gwynt gyda'r strydoedd â'r enwau gwych, Stryd y Menyn a Stryd y Tatws, naill ochr i'r adeilad gydag Island House o'i flaen sy'n dyddio yn ôl i'r canol oesoedd. Roedd Tŷ'r Farchnad yn adeilad un llawr â tho isel, a gynhaliwyd gan bileri, heb waliau allanol. Roedd y strydoedd amgylchynol foch ym moch ac roedd diffyg lle yn golygu bod masnachwyr yn gorlifo dros stondinau ei gilydd. Gan nad oedd rheoliadau iechyd a diogelwch, byddai wedi bod yn brofiad aflafar ac yn bair o synhwyrau.

Erbyn yr 1870au roedd Island House wedi cael ei ddymchwel er mwyn gwneud lle ar gyfer y tramiau stryd a'r un oedd tranc Tŷ'r Farchnad. Roedd Abertawe hefyd wedi tyfu'n rhy fawr i'w farchnad yn y Castell ac erbyn y 19eg ganrif roedd angen ehangu wrth i boblogaeth y dref ffrwydro o oddeutu 13,000 ym 1830 i dros 90,000 yn yr 1890au. 

Darllenwch am y farchnad newydd a adeiladwyd ym 1830